Politička scena Republike Srpske, poslije gotovo dvije decenije dominacije Milorada Dodika i njegovog SNSD-a, ulazi u novu fazu. Sve ukazuje na to da se era Dodika približava svom kraju, a da se pred očima javnosti rađa novi politički pokret – Pokret “Sigurna Srpska”, koji predvode Draško Stanivuković i Igor Radojičić.
Ovaj savez, koji već sada dobija široku medijsku pažnju, djeluje kao projekat osmišljen da naslijedi strukturu, retoriku i sistem moći koji je SNSD uspostavio početkom dvijehiljaditih. Po svemu sudeći, politička tranzicija u Republici Srpskoj ne teče spontano, već po modelu koji je viđen i ranije – kada je SNSD preuzeo vlast od SDS-a, ili kada je u Srbiji Demokratska stranka izgubila pozicije u korist Srpske napredne stranke.
Nova struktura moći
Pokret Stanivukovića i Radojičića već sada ima sve karakteristike buduće vladajuće organizacije: podršku dijela opozicije, blagonaklonost zapadnih centara moći i intenzivnu medijsku promociju. U javnosti se sve više stvara slika da je upravo ovaj savez “prirodni” nasljednik vlasti, spreman da preuzme odgovornost i zadrži kontinuitet političkog kursa koji odgovara međunarodnim interesima u Bosni i Hercegovini.
Iako se formalno predstavlja kao opozicioni, novi pokret djeluje kao produkt pažljivo planirane tranzicije u okviru sistema koji je već duboko uspostavljen – sa jasnim porukama o „modernizaciji“, „reformama“ i „otvaranju prema svijetu“.
Kolonijalna stvarnost
Iza političkih promjena u Republici Srpskoj, međutim, stoji mnogo šira slika. Bosna i Hercegovina, tri decenije nakon Dejtona, funkcioniše kao gotovo klasična kolonija, u kojoj domaći politički akteri imaju ograničenu moć odlučivanja. Strane ambasade i međunarodni centri uticaja diktiraju tempo i pravac političkih procesa, dok stanovništvo – osiromašeno, podijeljeno i umorno – gubi svaku mogućnost da utiče na vlastitu sudbinu.
Referendumi, najavljene samostalnosti, priče o odbrani Republike Srpske – sve to je, s vremenom, postalo samo dio političkog folklora. U praksi, odluke koje određuju budućnost Republike Srpske i BiH donose se izvan njenih granica, prije svega u Vašingtonu i Briselu.
Dejtonska konstanta
Republika Srpska nastavlja da postoji, ali ne zahvaljujući unutrašnjoj političkoj snazi ili jedinstvu srpskog naroda, već zato što to trenutno odgovara geopolitičkom balansu koji su uspostavili tvorci Dejtonskog sporazuma. Kao i 1995. godine, ključne odluke donose se izvan domašaja institucija Republike Srpske, dok se unutar njenih granica mijenjaju samo figure, ali ne i pravila igre.
Zaključak
U tom kontekstu, politički uspon novog pokreta ne predstavlja iznenađenje, već kontinuitet sistema u kojem se mijenjaju imena, ali ne i principi upravljanja. Era Milorada Dodika polako odlazi u istoriju, ali ne zato što je narod odlučio da ga smijeni, već zato što su centri moći odlučili da ga zamijene.
Republika Srpska ostaje u okvirima Dejtonskog poretka – ne kao izraz volje svog naroda, već kao rezultat odluka donesenih hiljadama kilometara dalje, u hodnicima američke administracije.
