Planirana izgradnja spalionice otpadnih guma na području opštine Bosansko Grahovo izazvala je burne reakcije lokalne zajednice, ali i stručne javnosti, koja upozorava na moguće katastrofalne posljedice po zdravlje ljudi i očuvanje prirodnog bogatstva ovog kraja.
Načelnica opštine Smiljka Radlović poručila je da lokalna uprava ozbiljno shvata zabrinutost građana i da neće dozvoliti da se Grahovo pretvori u “dvorište za opasni otpad”.
– Preduzimamo sve zakonom predviđene mjere da spriječimo izgradnju ove spalionice. Naš prioritet je zdravlje stanovnika i zaštita životne sredine – izjavila je Radlović za „Glas“, dodajući da će javnost biti obaviještena čim se steknu uslovi za objavu konkretnih koraka koje su poduzeli.
Snažnu podršku Grahovu u borbi protiv spalionice uputila je i načelnica Drvara Dušica Runić, koja je naglasila da bi realizacija ovakvog projekta imala poguban uticaj na opstanak lokalnog stanovništva, stočarstvo, poljoprivredu i razvoj turizma.
– Naš kraj obiluje prirodnim resursima koji su temelj za budući razvoj. Ne smijemo dozvoliti da postanemo deponija Evrope – rekla je Runićeva, podsjetivši da su se prije pet godina građani Drvara uspješno oduprli pokušaju da se u njihovoj opštini odlaže evropski tekstilni otpad.
– Tada smo jasno poručili da nećemo dozvoliti da kapital profitira po cijenu našeg zdravlja i života. Danas isto govorimo i za Grahovo – dodala je.
Zabrinutost zbog planirane spalionice izrazila je i profesorka Prirodno-matematičkog fakulteta u Banjoj Luci Dušica Pešević, koja upozorava na izuzetno visok rizik po životnu sredinu i zdravlje ljudi.
– Gume sadrže brojne sintetičke materije i teške metale, a prilikom sagorijevanja oslobađaju se izuzetno toksična jedinjenja poput dioksina i furanа. Čak i najmoderniji filteri ne eliminišu potpuno zagađenje, već ga samo preusmjeravaju u otpadne vode i pepeo – navela je Peševićeva.
Prema njenim riječima, spalionice često ostaju izvan radara javnosti, iako posljedice mogu biti dugoročne i teško mjerljive.
– Dioksini se zadržavaju u organizmu decenijama. Efekti se često uoče tek nakon 10 ili 20 godina. Zbog toga je neophodno epidemiološko praćenje i temeljna javna rasprava o svakom ovakvom projektu – dodala je ona.
Investitor, čije ime nije zvanično saopšteno, po treći put pokušava da dobije dozvolu za izgradnju postrojenja u krugu bivše ciglane. Trenutno je u toku postupak javnog uvida u Studiju uticaja na životnu sredinu.
Skriveno izlaganje – stvarna prijetnja
Profesorka Pešević ističe da su najveći rizici vezani za tzv. „skriveno izlaganje“, jer se čestice iz procesa sagorijevanja talože u zemljištu, ulaze u biljni i životinjski lanac ishrane i na taj način stižu i do čovjeka.
– Brojne studije povezuju dioksine sa poremećajem hormona, smanjenjem imuniteta, oštećenjem nervnog sistema, pa čak i smanjenjem koeficijenta inteligencije kod djece. Najugroženiji su radnici u samim postrojenjima, ali i stanovništvo koje živi u njihovoj blizini – zaključila je Peševićeva.
Građani i lokalne vlasti poručuju da neće odustati i da Bosansko Grahovo neće postati tačka ekološke nepravde. Borba tek počinje.
