Foto: Dejan Rakita/PIXSELL
SDS je zvanično započeo proces formiranja “vlade u sjeni”, koja bi predstavljala opozicioni odgovor na aktuelnu Vladu Republike Srpske. Prema navodima stranke, cilj je da se isprave greške premijera Radovana Viškovića i njegovog kabineta, koji su, kako tvrde, doveli Republiku Srpsku u “najteži ekonomsko-socijalni položaj do sada”.
Formiranje “vlade u sjeni” trebalo bi da bude okončano u roku od 30 dana, a u proces su, osim opozicionih partija, uključeni i stručnjaci iz raznih oblasti, kao i predstavnici akademske zajednice.
“Razgovaraćemo i sa onima koji šute”, poručio je Milan Miličević, predsjednik SDS-a, istakavši da je ključni cilj ove inicijative okupljanje svih onih koji su nezadovoljni trenutnim stanjem u Republici Srpskoj.
Podijeljene reakcije političkih aktera
Ovaj potez SDS-a izazvao je oprečne reakcije. Dok dio opozicije ideju dočekuje sa odobravanjem, vladajući je smatraju pokušajem da se ospori legitimitet aktuelne vlasti.
“Masovna izdaja koja ide za tim da uruši bilo kakvu predstavu o mogućnostima Republike Srpske”, izjavio je Milorad Dodik, predsjednik Republike Srpske, reagujući na ovu inicijativu.
Predsjednik Narodne skupštine RS Nenad Stevandić podsjetio je da je slična priča postojala i u Srbiji kroz koncept “prelazne vlade” te da je ovakav prijedlog opozicije u Republici Srpskoj pokušavan još 2015. godine.
Darko Banjac, predsjednik Narodne partije Srpske, smatra da “vlada u sjeni” predstavlja pokušaj opozicije da preuzme vlast bez izbora.
S druge strane, predsjednica Narodnog fronta Jelena Trivić tvrdi da su negativne reakcije vlasti dokaz da je SDS-ova inicijativa pogodila pravo mjesto.
“‘Vlada u sjeni’ nema instrumente vlasti, ona može samo da predlaže, pa ne znam zbog čega su se toliko uplašili”, izjavila je Trivićeva.
Nebojša Vukanović, predsjednik Liste za pravdu i red, dodao je da on “ništa ne radi u sjeni” i pozvao na transparentnost u političkim procesima.
Stručna i javna podrška
Podrška inicijativi SDS-a stigla je i iz Nezavisnog pokreta “Svojim putem – Igor Radojičić”, koji su saopštili da je Republika Srpska u ozbiljnoj političkoj krizi i da su građani opravdano zabrinuti.
“Smatramo da je ideja o formiranju tzv. vlade u sjeni dobrodošla kao racionalan i sistematičan korak u cilju priprema za promjene koje su našem društvu potrebne”, navedeno je u njihovom saopštenju.
Politički analitičar Nebojša Tojagić smatra da je koncept “vlade u sjeni” koristan samo ako budući članovi zaista rade u svojim resorima i budu spremni za eventualno preuzimanje ministarskih funkcija u Vladi RS.
“To je jedini ispravan pristup i može poslužiti biračima da procijene kvalitet opozicionih kadrova u odnosu na aktuelne ministre”, rekao je Tojagić.
Takođe, smatra da bi opozicija trebalo da imenuje konkretne kandidate za ministarske pozicije kako bi pokazala ozbiljnost svog prijedloga.
“Ako je ovo priča samo na nivou deklaracija, bez stvarnog rada i imenovanja, onda je u pitanju još jedan promašaj opozicije”, zaključuje on.
Mogući članovi “vlade u sjeni”
Spekuliše se o imenima koja bi mogla da budu dijelom opozicione “vlade u sjeni”. Politički analitičari smatraju da bi Draško Stanivuković i Ljubiša Petrović mogli biti kandidati za inokosne funkcije, dok bi Milan Miličević mogao preuzeti ulogu premijera. Jelena Trivić bi, prema ovim spekulacijama, mogla biti predložena za ministarku finansija, a Nebojša Vukanović za ministra unutrašnjih poslova.
“Suština je da se kroz kompromis dođe do najboljih kadrovskih rješenja, pri čemu bi bilo logično da se u ‘vladi u sjeni’ nađu i nestranačke ličnosti, kako bi se biračima poslala poruka da će stručnost, a ne partijska pripadnost, biti prioritet”, zaključuje Tojagić.
Novinar Darko Momić takođe smatra da koncept “vlade u sjeni” može biti koristan, ali podsjeća da ovakav model ne odgovara političkom sistemu Republike Srpske.
“To funkcioniše u Velikoj Britaniji i zemljama sa dvopartijskim sistemom, gdje opozicija imenuje premijera i ministre unaprijed kako bi pridobila podršku građana. U Republici Srpskoj bi to značilo da SDS treba da predstavi svog kandidata za premijera i ministre, što je teško izvodljivo s obzirom na političke okolnosti”, navodi Momić.
Ipak, smatra da SDS može okupiti eksperte i nestranačke ličnosti, ali izražava sumnju da bi takva “vlada u sjeni” dobila potrebnu podršku u Narodnoj skupštini RS.
“Teoretski, SDS može predložiti sastav buduće Vlade RS, ali to ostaje na nivou političke strategije, više nego realne opcije”, zaključuje Momić.
Ostaje da se vidi kako će se opoziciona inicijativa razvijati u narednih mjesec dana i hoće li “vlada u sjeni” postati ozbiljan faktor u političkoj borbi u Republici Srpskoj.
