Usvajanjem dopuna Zakona o unutrašnjem platnom prometu, banke u Republici Srpskoj više neće moći bez sankcija gasiti račune ili odbijati otvaranje novih onim fizičkim i pravnim licima koja se nalaze pod američkim sankcijama. Ubuduće, za takvo ponašanje bankama prijete kazne od 20.000 do 80.000 konvertibilnih maraka.
Ovim izmjenama se, po prvi put, AGENCIJI za bankarstvo Republike Srpske daje jasan pravni osnov da interveniše u slučajevima kada banke krše prava klijenata pod izgovorom stranih sankcija. Do sada, zbog pravne praznine, Agencija je samo verbalno reagovala, pravdajući se nedostatkom ovlašćenja da utiče na odnos između banke i klijenta.
Novi zakonski okvir precizno definiše kada banka ima pravo da jednostrano raskine ugovor o računu – isključivo u slučajevima kada je klijent prekršio zakon o sprečavanju pranja novca i finansiranju terorizma, ili kada je račun otvoren na osnovu falsifikovanih dokumenata. U svim drugim slučajevima, uključujući i to da se lice nalazi na listi američkog OFAC-a, banke su dužne da račun održe aktivnim.
Izmijenjeni član 10. dodatno obavezuje banke da otvore račun svakom licu koje to zatraži, ukoliko ne postoje zakonske prepreke. To znači da će i firme i građani koji se nalaze pod američkim sankcijama imati pravo na bankarske usluge, što do sada nije bio slučaj.
Ukoliko se banka ogluši o ovu obavezu i odbije da otvori račun, ili ga zatvori mimo propisanih uslova, rizikuje visoke novčane kazne koje propisuje član 48 zakona – od 20.000 do 80.000 KM.
U praksi, brojne banke u Republici Srpskoj su proteklih godina slale obavještenja klijentima s OFAC liste o jednostranom raskidu ugovora, pozivajući se na interne klauzule i član 1058 Zakona o obligacionim odnosima, uz rok od 15 dana za zatvaranje računa i prenos sredstava.
Takvo ponašanje dovodilo je do ozbiljnih posljedica: fizičkim licima je bilo onemogućeno da primaju plate, plaćaju račune ili funkcionišu u svakodnevnom životu, dok su firme bile izbačene iz zakonskog finansijskog sistema, čime im je praktično onemogućeno poslovanje.
Stručnjaci ističu da se ovim zakonskim dopunama pravi korak ka zaštiti osnovnih prava građana, bez obzira na spoljnopolitičke pritiske. Pravo na pristup bankarskim uslugama mora biti zagarantovano zakonom države, a ne odlukama trećih zemalja.
