Na današnji dan, 12. marta 2003. godine, u dvorištu zgrade Vlade Srbije u Beogradu, brutalno je ubijen premijer Srbije Zoran Đinđić. Atentat koji se odigrao u 12.25 časova ostavio je neizbrisiv trag u političkoj istoriji Srbije i regiona. Ovaj tragični događaj označio je kraj jedne ere i otvorio brojna pitanja o političkoj budućnosti zemlje.
Đinđić, dugogodišnji lider Demokratske stranke, imao je 50 godina kada je ubijen. Na poziciji premijera bio je od 25. januara 2001. godine, kada je naslijedio prelazni kabinet Milomira Minića, formiran nakon pada režima Slobodana Miloševića. Njegova vizija Srbije bila je moderna, reformisana država koja bi postala punopravni član evropske zajednice, ali njegov put bio je ispunjen brojnim izazovima i otporima.
Uspon iz akademskih krugova u političku arenu
Zoran Đinđić rođen je 1. avgusta 1952. godine u Bosanskom Šamcu. Djetinjstvo je proveo u Travniku, gdje je započeo srednjoškolsko obrazovanje, da bi posljednje dvije godine gimnazije završio u Beogradu. Diplomirao je filozofiju na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, gdje je već tokom studentskih dana pokazao sklonost ka kritičkom razmišljanju i političkom angažmanju.
Njegovo političko djelovanje u mladosti bilo je obojeno radikalno lijevim idejama, što je rezultiralo hapšenjem u Ljubljani 1974. godine. Zahvaljujući pritisku međunarodne zajednice, a navodno i zalaganju njemačkog kancelara Vilija Branta, pušten je na slobodu. Studije je nastavio u Njemačkoj, gdje je doktorirao 1979. godine pod mentorstvom uglednog filozofa Jirgena Habermasa.
Po povratku u Jugoslaviju 1989. godine, postaje jedan od osnivača obnovljene Demokratske stranke. Već 1994. godine preuzima lidersku poziciju u stranci, zamijenivši Dragoljuba Mićunovića. Njegova politička borba protiv režima Slobodana Miloševića dovela ga je u centar opozicionih aktivnosti tokom devedesetih, a naročito u vrijeme formiranja koalicije “Zajedno” i masovnih protesta 1996/97. godine.
Politički preokret i reformski kurs
Đinđić je bio jedan od ključnih stratega političkih promjena 2000. godine, koje su dovele do rušenja Miloševićevog režima. Kao premijer, zalagao se za reforme, borbu protiv organizovanog kriminala i ubrzanje evropskih integracija Srbije. Njegova politika nije nailazila na odobravanje svih slojeva društva, što je u konačnici dovelo do atentata na njega.
Atentat i posljedice
Na Đinđića je pucao Zvezdan Jovanović, pripadnik rasformirane Jedinice za specijalne operacije (JSO), po nalogu Milorada Ulemeka Legije, bivšeg komandanta JSO-a i vođe kriminalne grupe “Zemunski klan”. Metak koji je pogodio premijera u grudi bio je smrtonosan. Njegov telohranitelj, Milan Veruović, tom prilikom je teško ranjen.
Nakon atentata, Vlada Srbije proglasila je vanredno stanje i pokrenula akciju “Sablja”, što je rezultiralo hapšenjem stotina pripadnika kriminalnog podzemlja. Tokom troipogodišnjeg suđenja, utvrđeno je da su atentat organizovali pripadnici “Zemunjskog klana” u saradnji sa određenim strukturama iz bezbjednosnih službi.
Milorad Ulemek Legija osuđen je na 40 godina zatvora, dok je Zvezdan Jovanović dobio istu kaznu. Ovaj atentat ostavio je dubok ožiljak na političkoj sceni Srbije, ali i podsjetnik na žrtvu koju je Đinđić podnio u nastojanju da modernizuje i transformiše državu.
Danas, dvadeset i jednu godinu kasnije, Zoran Đinđić ostaje simbol vizije, hrabrosti i političkih promjena koje su trasirale put Srbije ka evropskim integracijama. Njegovo nasljeđe i dalje inspiriše generacije koje teže demokratskim vrijednostima i napretku države.
