Dok pojedine države bilježe i broj divljih životinja kako bi unaprijedile društvene i ekološke politike, Bosna i Hercegovina već godinama ne zna ni koliko njenih građana zapravo živi unutar granica. Iako je popis stanovništva osnovni alat svake države za planiranje resursa, ekonomije, obrazovanja, zdravstva i demografske politike, BiH i dalje funkcioniše na osnovu podataka iz 2013. godine.
Zvanični popis stanovništva trebalo je sprovesti 2023. godine, jer se, po međunarodnim standardima, popis radi svakih deset godina. Međutim, u BiH ni nakon više od decenije nema ozbiljnih naznaka da će se taj posao realizovati. Umjesto toga, država ostaje zarobljena u političkim previranjima i dubokoj nefunkcionalnosti institucija.
Dokaz apsurdnosti jeste primjer Nepala, koji je upravo započeo nacionalni popis majmuna. Cilj tog projekta je zaštita prirode i stvaranje održivog balansa između ljudi i divljih životinja. Za razliku od Bosne i Hercegovine, Nepal nema problem da organizuje i sprovede sveobuhvatan popis – pa makar se radilo i o šumskim primatima.
„Popis u BiH postao je politička kategorija. To je ružno i sramotno. Pokazuje duboku politizaciju i neuređenost društva“, upozorava sociolog i politički analitičar Drago Vuković. On podsjeća da se već tri decenije pronalaze izgovori – od ratnih trauma, preko osjetljivih nacionalnih pitanja, do tehničkih prepreka – da se popis ne bi sproveo.
Demograf Aleksandar Majić ističe da je BiH trenutno jedina evropska država, uz ratom razorenu Ukrajinu, koja nije sprovela popis u posljednjem popisnom ciklusu. I dok Ukrajina ima razumljivo opravdanje zbog rata, BiH, kaže Majić, nema nijedan razuman razlog da taj posao ne završi.
„Mi sada vodimo statistiku samo za zatvorenu populaciju – broj rođenih i umrlih unutar zemlje. Nemamo podatke o vanjskim migracijama. Ne znamo ko je otišao trajno, a ko je privremeno napustio BiH. Sve su to pretpostavke, a ne stvarni pokazatelji“, objašnjava Majić.
Prema procjenama, broj stanovnika u BiH značajno je manji nego što je to zvanično predstavljeno 2013. godine, kada je registrovano oko 3,5 miliona ljudi. Demografi vjeruju da ta cifra nikada nije bila realna, te da se broj stanovnika dodatno smanjio.
U Republici Srpskoj, prema novim podacima, prvi put je zabilježeno manje od milion stanovnika – oko 995.000, što je za 180.000 manje nego po posljednjem popisu. Stručnjaci upozoravaju da je taj broj vjerovatno bio manji i ranije, samo što niko nije imao tačne podatke.
Uz konstantno negativan prirodni priraštaj, iseljavanje mladih i opšte demografsko propadanje, pojedine opštine u BiH već se nalaze na ivici opstanka. No, bez sveobuhvatnog popisa, stvarni razmjeri problema ostaju nepoznati, a rješenja – daleko.
Izvor: Nezavisne novine
