Na arheološkom lokalitetu srednjovjekovnog srpskog manastira Bogorodice Hvostanske, u selu Studenica kod Istoka, 23. jula je održan vjerski obred u organizaciji rimokatoličkog sveštenika Frana Koljaja, čime je još jednom otvoreno pitanje zaštite srpske kulturne i vjerske baštine na Kosovu i Metohiji. Događaj je izazvao oštre reakcije Eparhije raško-prizrenske, koja ga ocjenjuje kao direktno kršenje Zakona o specijalnim zaštićenim zonama i pokušaj prisvajanja svetinja Srpske pravoslavne crkve.
Kako navode iz Eparhije, misa je održana bez dozvole i znanja SPC-a, a tokom obreda izrečene su nacionalističke poruke i upotrebljen je zapaljiv govor koji, kako tvrde, podstiče međunacionalnu i međuvjersku mržnju. Sve se odigralo unutar specijalne zone zaštite, koja je zakonom ustanovljena 2008. godine i u kojoj su strogo zabranjene bilo kakve aktivnosti bez prethodne saglasnosti Crkve i Savjeta za sprovođenje i nadgledanje.
U saopštenju se dalje navodi da ovaj čin predstavlja nastavak sistematskih pokušaja prekrajanja istorije i prisvajanja pravoslavne baštine od strane pojedinih struktura na Kosovu. Iz Eparhije su podsjetili i na sličan incident iz 2018. godine, kada su temelji pravoslavne crkve u Novom Brdu predstavljeni kao katolička katedrala, zbog čega je Patrijaršija SPC tada uputila protestno pismo Vatikanu.
Manastir Bogorodice Hvostanske podignut je u 13. vijeku, na temeljima ranohrišćanske bazilike, u duhu raške arhitektonske škole, a pod okriljem Sv. Save, koji je osnovao Eparhiju hvostansku 1219. godine. Manastir je bio u stalnoj upotrebi SPC-a sve do kraja 17. vijeka, a danas se na njegovom mjestu nalaze ostaci crkve, pratećih objekata i fortifikacije.
Iako je ovaj lokalitet pod zakonskom zaštitom, Eparhija tvrdi da kosovske institucije ignorišu važeće propise i omogućavaju ovakva okupljanja. Upozoravaju da bi ponavljanje ovakvih incidenata moglo ozbiljno ugroziti međuetničke odnose i pozivaju međunarodne aktere da reaguju i osiguraju poštovanje prava Srpske pravoslavne crkve.
Najavljuju i pravne korake, uključujući podnošenje krivičnih prijava protiv odgovornih, te ističu da će nastaviti da se bore za očuvanje svoje duhovne i kulturne baštine, bez obzira na pritiske i pokušaje istorijskog revizionizma.
